مرگ خاک مزارع کشاورزی در ممسنی و رستم

فرزاد نظری-اصغر پارسایی

ممسنی و رستم در شمال غرب استان فارس، با دشت های مستعد برای کشاورزی از مهمترین شهرستان های این استان در تولید محصولات کشاورزی به شمار می روند. ممسنی با میانگین دمای 21.3 درجه سلسیوس و میانگین بارندگی ۴۹۷ میلی متر، با میانگین رطوبت نسبی ۴۴ درصد، محل مناسبی برای تولیدات کشاورزی و باغی در تمام فصول سال است. این شهرستان پس از سپیدان بیشترین بارندگی را در سطح استان فارس دارا است. رستم نیز از لحاظ آب هوایی دارای شرایط مناسبی است. ممسنی با ۱۱۷۵۲۷ نفر جمعیت و رستم با ۴۴۳۸۶ نفر جمعیت، اقتصادی کاملا وابسته به کشاورزی و دامپروری دارد.
سالانه شاهد رفتار تکراری آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی توسط کشاورزان در ممسنی و رستم هستیم. اقدامی که علی رغم ممنوعیت، توسط آنها رقم می خورد. آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی در ممسنی و رستم، سبب مرگ خاک در مزارع این شهرستان ها می شود. با آتش زدن کاه و کلش ها در مزارع کشاورزی پنج اتفاق بد در سطح آنها رخ می دهد.

۱-ساختمان فیزیکی خاک تخریب می شود و بافت آن سخت و کلوخی و سفت خواهد شد.
۲-کربن آلی خاک و ماده آلی خاک کاهش پیدا می کند و در واقع قلب کشاورزی از بین می رود. در نتیجه کشاورز با استدلال بر کودهای بی کیفیت، کاهش راندمان تولید را این گونه توجیه می کند، در حالی که کیفیت خاک با این اقدام کمتر شده است و خاک توان تبدیل کودها و جذب آنها برای تامین عناصر غذایی کشت مورد نظر را نخواهد داشت.
۳‌-تبخیر و تعرق در سطح خاک زیاد خواهد شد و نیاز آبی برای کشت محصول بعدی بالا خواهد رفت.

۴‌-فرسایش آبی و بادی در سطح خاک مزارع زیاد می شود وبا آب باران، و بارندگی باد، عناصر غذایی از خاک مزارع خارج می شود.
۵-حاصلخیزی بیولوژیکی خاک کاهش پیدا می کند و موجودات مفید خاک از بین می رود و چرخه تبدیل کودها به عناصر غذایی مختل خواهد شد.
همواره شاهد آتش سوزی ها در مراتع و منابع طبیعی شهرستان، ناشی از نفوذ آتش از مزارع کشاورزی هستیم، که حیات زیست طبیعی و اکوسیستم منطقه را به خطر می‌اندازد. بنابراین تکرار این اشتباه در آینده نه چندان دور سبب مرگ خاک در مزارع ممسنی و رستم خواهد شد.